 |
 |
Styl karate Shotokan wywodzi się od mistrza Gichin Funakoshi (1868 – 1957), pierwszego nauczyciela karate w Tokio, który w sposób bardzo istotny przyczynił się do rozpowszechnienia tej oryginalnej sztuki walki wręcz w całej Japonii. To on pierwszy zademonstrował ważnym postaciom ze sfer rządzących, wojskowym i pracownikom naukowym sztukę walki wręcz z Okinawy, mającą swe korzenie w starych chińskich stylach. Na wielkiej wystawie atletycznej w 1922 roku skromny nauczyciel, potomek samurajów podbił serca publiczności swoją wiedzą i kulturą osobistą. W odróżnieniu od wielu innych mistrzów z Okinawy mówił i pisał po japońsku, a nie w dialekcie z wysp. Karate zostało zaakceptowane jako dziedzictwo japońskie, a mistrz Funakoshi został zaproszony do Kodokanu przez twórcę judo – profesora Jigoro Kano. Pod wpływem demonstracji sztuki karate w technikach judo pojawiły się takie elementy, jak idea ćwiczenia kata czy rzut o-soto-gari. Dopiero zachęceni sukcesem Funakoshiego na wielkie wyspy japońskie zaczęli przybywać inni mistrzowie z Okinawy.”Shoto” to pseudonim literacki, którym podpisywał swoje wiersze i sentencje kaligraficzne Funakoshi. Oznacza dosłownie „fale sosen” albo „zapach sosen” – drzew, które zawsze przypominały Staremu Mistrzowi jego ukochaną wyspę. Po zniszczeniu starego dojo (miejsca treningów) uczniowie karate nazwali na cześć Funakoshiego nowy budynek przeznaczony do ćwiczeń „Shoto-kan” – „ośrodek Shoto” (w domyśle „budynek, gdzie naucza Shoto czyli mistrz Funakoshi”). Z czasem nazwa ta przylgnęła do największego stylu karate, jaki rozwinęli uczniowie mistrza Funakoshi i ich kontynuatorzy. Przy czym pewnym paradoksem jest, że Funakoshi zawsze twierdził, iż karate jest jedno i był przeciwny podziałom na style oraz sprzeciwiał się koncepcji sportowego karate. Toteż dopiero w kilka miesięcy po jego śmierci organizacja Japan Karate Association (JKA) rozegrała pierwsze zawody ogólnojapońskie w karate, a znakomicie wyszkoleni instruktorzy – najczęściej adepci Uniwersytetu Takushoku rozpoczęli propagowanie karate Shotokan na całym świecie. Trzydziestoparoletni okres przewodzenia w JKA przez Masatoshi Nakayama (1913 – 1987) był okresem dynamicznego rozwoju stylu Shotokan, także zasadniczych zmian w wykonywaniu technik, zapoczątkowanych jeszcze w latach czterdziestych XX wieku przez syna Starego Mistrza, Gigo Funakoshi. Pozycje stały się dłuższe, a przez to walka prowadzona była na dłuższy dystans, wprowadzono kopnięcia okrężne i dodano szereg nowych form – kata do osiemnastu nauczanych przez Gichina Funakoshi. Opracowano też podstawy walki sportowej w karate opartej najpierw na ippon-shobu (walce do jednego punktu), a później sambon-shobu (walce do uzyskania trzech punktów). Choć pierwsze książki o karate napisał Gichin Funakoshi, ale właśnie Nakayama, a później i inni mistrzowie Shotokan stali się autorami wielu ciekawych książek o karate, wydawanych często do razu w języku angielskim. To wszystko przyczyniło się do dynamicznego rozwoju karate w drugiej połowie XX wieku na całym świecie.
Karate Shotokan w Polsce rozpoczęto uprawiać w sposób zorganizowany na początku lat siedemdziesiątych XX wieku. Shihan Tomasz Piotrkowicz zaczął w 1970 r. od treningów jiu-jitsu i samodzielnych prób treningu karate na podstawie książki Funakoshiego „Karate-do Kyohan”. W warszawskiej sekcji TKKF w 1972 r. miał okazję ćwiczyć Shotokan pod kierunkiem Leszka Drewniaka (późniejszy pułkownik „Gromu”). Przez kilka lat trenował także samodzielnie z grupą przyjaciół – sportowców na nieistniejącym już lotnisku Gocław w Warszawie (wśród ćwiczących był obecny generał broni Sławomir Dygnatowski). Był wtedy jednym z najmłodszych zaawansowanych karateka w Polsce. W połowie lat siedemdziesiątych brał też udział w treningach sekcji AZS Szkoły Głównej Handlowej prowadzonych przez Alka Trofimowa (późniejszego lidera stylu Doshinkan w Polsce), pomimo, że uczęszczał wtedy jeszcze do liceum. Później w okresie studenckim rozwinął (wraz z Markiem Kosewskim i Pawłem Winiarskim) uczelnianą sekcję karate i doprowadził do wstąpienia sekcji karate Uniwesytetu Warszawskiego do Polskiego Związku Karate, który powstał w 1980 r. Na pierwszych oficjalnych Mistrzostwach Polski PZK w Elblągu w 1981 r. był już sędzią. Sędziował też trzy kolejne mistrzostwa Polski. W latach osiemdziesiątych był prezesem Studenckiej Federacji Karate, która zrzeszała kluby karate Shotokan, Doshinkan, Kyokushinkai oraz taekwondo na uczelniach wyższych (wtedy jedyne miejsca obok sekcji TKKF i domów kultury, gdzie można było uprawiać karate). W latach osiemdziesiątych uczył się karate Shotokan od włoskiego mistrza Dario Gamba, dyrektora technicznego Federazione Sportiva Italiana Karate, który był jego promotorem na shodan – pierwszy stopień mistrzowski oraz japońskiego mistrza Shotokan Hideo Ochi 8. dan JKA, który byl trenerem kadry Niemiec. W tym czasie nauczał karate studentów UW, a później SGGW, prowadząc przez siedem lat sekcję karate AZS. Podczas blisko półrocznego pobytu w Australii ćwiczył regularnie karate Shotokan i Kyokushinkai, będąc trzecim w hierarchi stopni mistrzowskich w Melbourne. Tam po raz pierwszy zetknął się też z Hirokazu Kanazawa 10. dan – mistrzem JKA, który stoi na czele Shotokan Karate International Federation. Tomasz Piotrkowicz nigdy nie przestał korzystać z dziedzictwa Shotokanu, praktykując i nauczając do dzisiaj kata tego stylu oraz studiując historię karate w Japonii i analizując teksty Gichina Funakoshi i jego bezpośrednich uczniów. Miał zaszczyt pomodlić się i zostawić drewnianą tabliczkę przy grobie Funakoshiego w świątyni Enkakuji w Kamakura, jak i przy pomniku z sentencją Mistrza: „karate ni sente nashi” w Naha na Okinawie, niedaleko Budokanu. W 2012 r. przebywał dwa tygodnie na Okinawie, ćwicząc m.in. z największymi mistrzami Shorin-ryu – stylu który uprawiał Funakoshi przed przybyciem do Tokio.
Tomasz Piotrkowicz w kwaterze głównej JKA w Tokio pod obrazem Gichina Funakoshi.
W swoich podróżach po dojo różnych stron świata oraz w międzynarodowych seminariach organizowanych przez niego w Warszawie Tomasz Piotrkowicz miał zaszczyt trenować pod okiem takich ekspertów karate Shotokan, jak:
Hirokazu Kanazawa 10. dan Shotokan Karate International Federation (SKIF)
Hidetaka Nishiyama 10. dan International Traditional Karate Federation (ITKF)
Ilija Jorga 10. dan World Traditional Fudokan Shotokan Karate Federation
Takemasa Okuyama 10. dan Shotokan Kanada – World Budo Federation
Keigo Abe 9. dan Japan Shotokan Karate Association
Hiroshi Shirai 9.dan Shotokan Cultural Institute/International Traditional Karate Federation
Hideo Ochi 8. dan Japan Karate Asssociation
Masao Kawasoe 8. dan Japan Karate Association
Yoshiharu Osaka 8. dan Japan Karate Association
Takenori Imura 7. dan Japan Karate Association
Tomio Imamura 7.dan Japan Karate Association
Dario Gamba 7. dan Federazione Sportiva Italiana Karate (FeSIKa)
Synowie shihana Piotrkowicza: Jakub i Michał na treningu w dojo mistrza Kanazawa, szefa Shotokan Karate International Federation w Tokio.
Lista kata stylu Shotokan (ukośną czcionką zaznaczono kata dodane do kanonu Shotokan po śmierci Funakoshiego):
Heian shodan
Heian nidan
Heian sandan
Heian yondan
Heian godan
Tekki shodan
Tekki nidan
Tekki sandan
Bassai dai
Bassai sho
Kanku dai
Kanku sho
Jion
Jitte
Ji’in
Enpi
Hangentsu
Wankan
Nijushiho
Gojushiho sho
Gojushiho dai
Sochin
Meikyo
Chinte
Gankaku
Unsu.
Na powyższej liście ukośną czcionką zaznaczono kata dodane pod koniec życia mistrza Funakoshi, w latach czterdziestych i pięćdziesiątych XX wieku.
松濤館 ワルシャワ napis po japońsku oznaczający Shotokan Warszawa